2. Revalidatie tijdens en na ziekenhuisopname

Uitleg over behandeltraject op de Intensive Care en de verpleegafdeling

Een opname op de IC duurt meestal twee tot drie dagen, maar bij zeer ernstige gezondheidsproblemen kan een opname ook weken tot maanden duren.

Tijdens uw opname op de IC werd u door een multidisciplinair team van behandelaars bijgestaan, waaronder: IC-artsen, verschillende medische specialisten, verpleegkundigen, fysiotherapeuten, diëtisten, maatschappelijk werkers, psychologen, ergotherapeuten en logopedisten.

Na een verblijf op de IC volgt een periode dat u opgenomen wordt op een verpleegafdeling van het Maasstad Ziekenhuis. Welke afdeling dit is hangt onder andere af van de reden van opname (medische diagnose) en/of welke specifieke zorg en behandeling u na ontslag van de IC nodig heeft.

Op de verpleegafdeling wordt verder gewerkt aan het weer zelfstandig kunnen uitvoeren van dagelijkse handelingen zoals wassen en aankleden, eten en drinken, uit bed komen en lopen.

Revalidatie tijdens ziekenhuisopname

Fysiotherapie

Tijdens uw IC-opname bent u door een fysiotherapeut begeleid om de ademhaling te verbeteren en om uw spierkracht, de soepelheid van uw gewrichten en uw algehele conditie te behouden of te verbeteren. Naarmate u herstelt van uw ernstige ziekte gaat de fysiotherapeut steeds meer werken aan het optimaliseren van uw lichamelijke conditie om toe te werken naar ontslag uit het ziekenhuis.

Andere disciplines

Naast de fysiotherapeut kunnen ook andere disciplines van de afdeling Revalidatie bij uw behandeling betrokken zijn, zoals de logopedist, diëtist of revalidatiearts. Indien nodig kan ook een maatschappelijk werk(st)er, een psycholoog of een ergotherapeut worden ingeschakeld.

Het kan voorkomen dat u aan het einde van uw opname in het Maasstad Ziekenhuis nog niet zodanig bent hersteld dat u direct met ontslag naar huis kunt gaan. In dit geval wordt u overgeplaatst naar een ander ziekenhuis, revalidatiecentrum, hersteloord of verpleeghuis om verder te herstellen en aan te sterken.

Voeding gedurende de ziekenhuisopname

Tijdens opname op de IC kan het zijn dat u kunstmatig in coma werd gehouden. Gewoon eten gaat dan niet: de meeste mensen krijgen dan voeding via een slangetje in de neus: sondevoeding, of worden direct via het bloed gevoed: parenterale voeding.

Door zwakte, ziekte of doordat u een tracheacanule heeft gehad, kan het zijn dat u problemen ervaart met het slikken, de logopedist kan dan worden ingeschakeld voor sliktraining en het geven adviezen omtrent de consistentie, ofwel de vastheid van het eten en/of drinken.

Pas op de verpleegafdeling gaat u vaak weer eten. De diëtist en eventueel logopedist begeleiden u hierbij. De sondevoeding of parenterale voeding wordt hierbij geleidelijk afgebouwd. Afhankelijk van uw situatie en operatie krijgt u individuele adviezen van de diëtist en de logopedist.

Wanneer de individuele adviezen van de diëtist tegenstrijdig zijn met onderstaande algemene adviezen, houdt dan de adviezen van de diëtist aan.

Algemene adviezen: een eiwit- en energieverrijkte voeding

Om de inname te verhogen gelden de volgende algemene voedingsadviezen:

• Verdeel uw voeding over de hele dag. Neem vaker kleinere porties; neem bijvoorbeeld elke twee uur iets te eten en/of te drinken.
• Kies bij voorkeur bij elk eetmoment een eiwitrijk product (voorbeelden worden hieronder beschreven).
• Als u ’s nachts wakker wordt, kunt u ook proberen om iets te eten en/of te drinken.

Energie (calorieën)

Voedingsmiddelen die veel vetten en koolhydraten bevatten zijn calorierijk. Voorbeelden zijn volle melkproducten, vette kaas en vette vleeswaren, margarine en roomboter, brood, suiker en vruchtensappen.

Het is erg belangrijk dat u voldoende eet om alle bouwstoffen optimaal te kunnen benutten. Vooral als u misselijk bent en weinig eetlust heeft, is genoeg eten erg moeilijk. Het is aan te raden om verdeeld over de dag regelmatig kleine hoeveelheden te eten.

Gedurende de periode dat u in het ziekenhuis bent opgenomen krijgt u 3 keer per dag een extra tussendoortje aangeboden van de Medewerker Patiënten Service of de verpleegkundige. Daarnaast zijn diverse onderdelen van de hoofdmaaltijden energie- en eiwit verrijkt.

U heeft per dag dan 6 momenten waarop u iets kunt eten:

• 08.00 uur: ontbijt
• 10.00 uur: tussendoortje 1
• 12.00 uur: middagmaaltijd
• 14.00 uur: tussendoortje 2
• 17.00 uur: avondmaaltijd
• 19.00 uur: tussendoortje 3

Bij de keuze van het assortiment van de tussendoortjes hebben we rekening gehouden met de samenstelling, smaak en variatie. Elk tussendoortje bevat een ruime hoeveelheid calorieën en eiwit. Het assortiment van de tussendoortjes kunt u vinden op het scherm bij de keuzebutton ’maaltijdkeuze’. Dit lekkers is wel uitdrukkelijk voor u bedoeld en helaas kunt u uw bezoek er dus niet mee verwennen!

Eiwitten

Eiwitten zijn de bouwstoffen voor lichaamscellen. Deze bouwstoffen zijn nodig voor de opbouw, het onderhoud en het herstel van het lichaamsweefsel, zoals spieren en organen.

Wanneer u ongewenst gewicht verliest of moet herstellen van ziekte/operatie heeft u 1,5 tot 2 keer zoveel eiwitten nodig dan normaal. Probeer per dag minimaal gebruik te maken van 1,2 – 1,5 gram eiwitten per kilogram lichaamsgewicht. U kunt voor uzelf uitrekenen wat u nodig heeft.

• Rekenvoorbeeld: iemand met een gewicht van 65 kg heeft: 65 x 1,2 = 78 gram tot 65 x 1,5 = 98 gram eiwit nodig.
• U weegt …… kg, …. kg x 1,2 = …….., …. kg x 1,5 = …….
  Per dag heeft u dus ongeveer ……. - ……. gram eiwitten nodig. Om uw dagelijkse eiwitinname te controleren kunt u gebruik maken van het overzicht op de volgende pagina.

Voorbeelden van producten met veel eiwitten (in het ziekenhuis) zijn: vlees, vleeswaren, ei, vis, kip en zuivelproducten zoals (eiwit verrijkte) vla en pap, melk, kwark, kaas en producten uit het snack-assortiment. Omdat het moeilijk kan zijn voldoende eiwitten binnen te krijgen zijn er naast de snacks ook eiwit verrijkte drinkvoedingen en shakes.

In de onderstaande tabel staan voedingsmiddelen met veel eiwit.

Voedingsmiddel	Grammen / ml	Grammen eiwitten
Portie vlees, vis, kip of gevogelte	100 gram rauw / 75 gram gaar	20
1 glas of schaaltje melk, karnmelk, yoghurt, vla of pap	150 ml	5
1 schaaltje pap of vla energie / eiwit verrijkt	150  ml	10
1 schaaltje kwark	150 ml	15
1 plak kaas	20 gram	5
1 plak vleeswaren	20 gram	4
1 gekookt of gebakken ei of 1 omelet	50 gram	7
Portie tahoe of tempé	100 gram	12
3 opscheplepels gare peulvruchten	150 gram	12
Portie vegetarische vleesvervanging	100 gram	16
Ziekenhuis snack		5

Gewicht

Het is belangrijk de voedingstoestand tijdens opname in de gaten te houden. Dit gebeurt door u te wegen en er wordt (op indicatie) bijgehouden wat u eet en drinkt. Als uw gewicht achteruit gaat, is het belangrijk om dit te bespreken met uw arts, verpleegkundige of diëtist.

Drinkvoeding

Ondanks bovengenoemde adviezen kan het zijn dat het niet lukt om voldoende voedingstoffen binnen te krijgen. Dan kan het nodig zijn de voeding aan te (blijven) vullen met een drinkvoeding. Drinkvoeding is, een vloeibare, aanvullende of volledige voeding. Uw diëtist kan u helpen met de keuze welke soort en hoeveel drinkvoeding u dagelijks nodig heeft voor een volwaardige voeding.

Diëten en tussendoortjes

Indien u een dieet heeft waarin beperkingen voorkomen, zoals zoutbeperkt of glutenvrij dieet, een diabetesdieet of u heeft een allergie waarbij bepaalde producten afgeraden worden, dan is het goed even stil te staan bij de keuze van uw tussendoortje. Weet u zelf hoe u één van de tussendoortjes goed in uw voeding kunt inpassen, dan is dat geen probleem.

Voor de ziekenhuisproducten kunt u in het menu op het scherm de voedingswaarde vinden. U kunt op de "i" drukken van het gerecht/component.

Na ontslag uit het ziekenhuis

Fysiotherapie na ontslag

Misschien gaat u na ontslag uit het ziekenhuis direct door met de behandeling bij een fysiotherapeut. Uw fysiotherapeut uit het ziekenhuis regelt dan een overdracht. Maar het kan ook zijn dat u al zo goed bent hersteld dat voortzetting van de therapie op dat moment niet nodig is.

Als u na een aantal weken/maanden toch het gevoel heeft niet verder vooruit te gaan, is ons advies om met uw huisarts of behandelend specialist te bespreken, of oefenen onder begeleiding van een fysiotherapeut u zou kunnen helpen. Verschillende fysiotherapiepraktijken bieden ‘medische fitness’ of soortgelijke oefenprogramma’s aan, die vooral gericht zijn op spierversterking en verbetering van de lichamelijke conditie.

Fysiotherapeuten zijn ‘direct toegankelijk’, dit betekent dat u zonder een verwijzing van een arts naar een fysiotherapeut zou kunnen gaan. Wij vinden het verstandiger om dit altijd eerst met uw huisarts of behandelend specialist te bespreken, omdat hij goed kan beoordelen of het starten met fysiotherapie in uw situatie wenselijk en ook verantwoord is. Bovendien kan uw huisarts u verdere informatie hierover geven en weet hij adressen van therapeuten.

Logopedie na ontslag

Als de logopedie behandeling in het ziekenhuis is afgerond, dan is er geen vervolgbehandeling logopedie na ontslag nodig. Het is echter belangrijk om te weten dat wanneer na de ziekenhuisopname de klachten weer terugkomen, u contact op kan nemen met een logopedist bij u in de buurt. Net als bij de fysiotherapeuten bestaat er ook voor de logopedisten ‘directe toegankelijkheid’. Na het eerste contact met de logopedist is er wel een verwijsbrief van de huisarts nodig.

Informeer (van te voren) ook bij uw ziektekostenverzekeraar of u de behandeling/begeleiding vergoedt krijgt!

Voeding na ontslag

Wonden laten genezen en/of aansterken kost tijd. Het kan helaas een aantal maanden duren. De voeding zoals geadviseerd in het ziekenhuis kunt u thuis blijven gebruiken. Daarbij is het van belang uw gewicht te controleren door wekelijks te wegen.

Adviezen bij de broodmaaltijd

• Besmeer uw brood dik met roomboter of (dieet)margarine.
• Kies voor dubbel broodbeleg. Neem volvette kaas en volvette vleeswaren of ter variatie een kroket, gebakken ei, vis, (huzaren-)salade, ragout bij het brood, een tosti, pannenkoek of pizza.
• Neem pap van volle melk (eventueel met een klontje boter) en suiker, volle (slagroom-)vla, volle (vruchten-)yoghurt, volle (vruchten-)kwark, muesli, cornflakes en voeg een scheutje ongeklopte slagroom toe.
• Drink een glas volle melk of boerenmelk. Neem ter variatie anijsmelk, chocolademelk of yoghurtdrank van volle melkproducten.
• Warm geroosterd brood bevalt soms beter dan gewoon brood.

Adviezen bij de warme maaltijd

• Maak groente af met een klontje boter, margarine, crème fraîche, geraspte kaas of een sausje.
• Als vlees tegenstaat gebruik dan wat vaker vis, kip, vegetarische vleesvervanging of ei. Probeer eens een stukje koud vlees bijvoorbeeld rollade, ham of gehakt, dit gaat vaak beter.
• Wanneer u geen zin heeft of te moe bent om te koken, gebruik dan kant-en-klare maaltijden, een extra broodmaaltijd, maaltijdsoep (bijvoorbeeld erwtensoep, bruine bonensoep) of maaltijdsalade.
• Gebruik een nagerecht (zie advies hierboven) U kunt dit ook een uur na de maaltijd nemen.
• Neem geen grote hoeveelheden rauwkost of bouillon. Deze producten geven snel een vol gevoel en leveren weinig voedingsstoffen.
• Gebruik eens noten of pinda’s door een rijstmaaltijd/ pastamaaltijd/ stamppot/ salade.

Adviezen voor tussendoor

• Denk eens aan een plak ontbijtkoek met dik boter, een cracker met boter en volvette kaas, een plak cake, een saucijzenbroodje, een stukje chocolade, koek of gebak.
• Ook een slaatje, een paar handjes chips of noten, een toastje met Franse kaas of vette vis, blokjes kaas of plakjes worst leveren veel energie.
• Neem eens een extra schaaltje roomijs, volle (slagroom-)vla, volle (vruchten-)yoghurt of volle (vruchten-)kwark.
• Drink geen grote hoeveelheden water, koffie of thee. Deze dranken leveren weinig energie maar geven wel een vol gevoel. Maak liever gebruik van dranken die wel energie leveren, zoals: volle melk, anijsmelk, limonade, vruchtensappen, milkshake, yoghurtdranken of chocolademelk.

Wanneer uw wonden genezen zijn, u aangesterkt bent of uw gebruikelijke gewicht heeft bereikt, raden wij u aan de richtlijn voor een goede voeding te volgen. Deze is gericht op het voorkomen van chronische ziekten, zoals obesitas, diabetes mellitus, hart- en vaatziekten. Hieronder vindt u de richtlijn voor een goede voeding.

Meer informatie over gezonde voeding kunt u verkrijgen bij www.voedingscentrum.nl of via (070) 306 88 88.

Richtlijn voor een goede voeding

Als basis voor een gezonde voeding heeft u per dag de volgende voedingsmiddelen nodig:

• 4–7 sneetjes brood
• 3–5 aardappelen of 3–5 opscheplepels rijst of pasta
• 2-3 groentelepels groente (250 gram)
• 2 stuks fruit
• glazen melk of melkproducten (bijvoorbeeld yoghurt, karnemelk)
• 100 gram vlees, vis of kip of vleesvervanger
• 1 plakje vleeswaar
• 1 plakje kaas
• (dieet-)halvarine / (dieet-)margarine
• 1½ liter vocht (± 10 kopjes)

Begeleiding diëtist

Als uw gewicht vermindert (meer dan 3 kg per maand en/of meer dan 6 kg per half jaar), is het raadzaam om contact op te nemen met uw specialist, huisarts of diëtist. Een diëtist kunt u vinden via:

• De receptie van Aafje op de Zorgboulevard of via de klantenservice van Aafje via (088) 823 32 33.
• MalnuCare (zij komen indien nodig bij u thuis ): telefoonnummer 0800 – 6200 100 (gratis telefoonnummer) of via de website www.malnucare.nl.
• www.dieetditdieetdat.nl ‘Vind een diëtist bij jou in de buurt’;
• www.detelefoongids.nl;
• Uw huisarts.

Voor informatie kan de diëtist die u verder gaat begeleiden desgewenst contact opnemen met de diëtist van het Maasstad Ziekenhuis via dietetiek@maasstadziekenhuis.nl.

Vanuit het basispakket wordt 3 uur diëtetiek vergoed. De vergoeding voor de verdere dieetbehandeling kan per zorgverzekering verschillen. Voor informatie hierover adviseren wij u contact op te nemen met uw eigen zorgverzekeraar.

Poliklinisch consult IC-nazorg

Hoe lang de herstelperiode na ernstige ziekte precies duurt, hangt af van verschillende factoren. Van belang zijn onder andere de aandoening en de lengte van uw opname op de IC. Of alle klachten helemaal verdwijnen is niet te voorspellen.

Het kan zijn dat u na het ontslag uit het ziekenhuis langdurig last houdt van lichamelijke en/of psychosociale (geestelijke en/of maatschappelijke) klachten. Deze klachten hebben vaak te maken met de behandeling op de IC.

De IC biedt u de mogelijkheid om 3 maanden na ontslag een afspraak te maken bij een IC-verpleegkundige nazorg. Het is namelijk gebleken dat bij veel ex-patiënten en/of familie de behoefte bestaat om op een later moment te bespreken wat er precies tijdens het verblijf op de IC gebeurd is. Hiervoor ontvangt u te zijner tijd een schriftelijk bericht.

Op deze afspraak kunt u met de verpleegkundige bespreken hoe het gaat en welke problemen en vragen er nog bestaan. Het consult is ook bedoeld om u en uw familie informatie te geven over lichamelijke en psychische problemen die kunnen optreden na een IC opname.

Zo nodig kan de verpleegkundige u advies geven waar u terecht kunt voor passende hulp. Ook een bezoek aan de afdeling behoort tot de mogelijkheden.

Voor dringende vragen kunt u altijd contact opnemen met de IC-nazorgverpleegkundige, te bereiken via (010) 291 34 74.